:format(webp)/s3/static.nrc.nl/advertenties/files/2020/09/roche-sanquin-1200x800-01.jpg)
Het lab op de derde verdieping van bloedbank Sanquin is verboden terrein voor de meeste medewerkers van de organisatie. Binnen heerst het regime van witte laboratoriumjassen en oranje handschoentjes, de mondmaskers zijn er pas sinds de uitbraak van het coronavirus verplicht. „In een laboratoriumsetting kun je namelijk niet altijd anderhalve meter afstand bewaren”, legt Anton van Weert uit. Als híj zijn pasje voor de scanner houdt, zwaait de deur open.
Vol met vlaggetjes
Van Weert is manager van het National Screenings laboratorium Sanquin (NSS), een toonaangevend laboratorium op het gebied van bloedoverdraagbare infectieziekten. Terwijl het moederbedrijf op tientallen locaties in Nederland wekelijks zo’n zestienduizend mensen ontvangt die bloed of plasma komen doneren, fungeert het in Amsterdam gevestigde NSS samen met Sanquin Diagnostiek als referentiepunt en vraagbaak voor alle in bloed gespecialiseerde onderzoekers over heel de wereld. Op een wereldkaart geven tientallen zwarte stippen op alle continenten de instellingen aan waarmee het verbonden is. De rest van het vertrek hangt vol met vlaggetjes. „We stellen maar één eis als mensen op werkbezoek komen”, lacht Van Weert. „En dat is dat ze een vlag van hun land meebrengen.”
Afweerstoffen
Normaal opereert Sanquin in de luwte, maar sinds het uitbreken van de coronacrisis haalt het instituut regelmatig de voorpagina’s van kranten. Sanquin verzamelt bloedplasma van genezen coronapatiënten om er de afweerstoffen uit te isoleren die zij in hun lichaam hebben opgebouwd. Die stoffen kunnen niet alleen bijdragen aan de genezing van nieuwe zieken, maar zorgen misschien ook voor tijdelijke immuniteit van kwetsbare personen. Bij dergelijke medische ontdekkingen treedt doorgaans arts-microbioloog professor Hans Zaaijer op de voorgrond. Als het om diagnostisch onderzoek gaat, is Van Weert de aangewezen man om uitleg te geven.
Samenwerking
„We doen ons werk natuurlijk niet alleen”, legt Van Weert uit. „Zaaijer, die onze researchafdeling bloedoverdraagbare infectieziekten leidt, is tevens hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Voor onderzoek naar convalescent plasma (neutraliserende antistoffen die eventueel gebruikt kunnen worden voor de behandeling van Covid-19 of bij het voorkomen dat mensen besmet raken, red.) werken zijn team en hij ook nauw samen met de Erasmus Universiteit en het Leids Universitair Medisch Centrum.
Wereldwijd
Daarnaast werken we wereldwijd samen met allerlei instellingen en bedrijven.” Een van hen is Roche Diagnostics. „Zij hebben de machines ontwikkeld waarmee NSS op de aanwezigheid van genetisch virusmateriaal test, waaronder hiv, hepatitis-B en -C, zika en corona. Nog voordat fabrikanten toestemming hebben dergelijke machines in Europa op de markt te brengen, kunnen wij er in de onderzoeksfase al mee aan de slag. Zo helpen wij partijen als Roche met het valideren van hun machines.”
Alles volgens plan
Even later wijst Van Weert op een aantal grote machines. Wat zich achter de blauwgetinte ruiten afspeelt, is voor leken totaal niet te volgen. Af en toe verplaatst een dunne grijper een buisje van de ene naar de andere hoek van de machine, of verhuist in één snelle beweging een hele set van dergelijke buisjes. Een opgekruld rubberen rails achter het glas suggereert dat het hele blok onzichtbaar traag door de machine schuift. Een van de laboranten kijkt in het voorbijgaan op het beeldscherm of alles volgens plan verloopt. In de machines worden slijmvliesmonsters onderzocht. Er klinkt voortdurend een zacht gezoem, waar de dj van Radio538 zonder moeite bovenuit komt. Maar verder is het opvallend stil.
Efficiëntst
Roche is zeker niet de enige leverancier van NSS, legt Van Weert uit. „De apparatuur voor andersoortig bloedonderzoek hebben we bij andere fabrikanten gekocht, sommige apparaten hebben we zelf ontwikkeld.” Vanwege de ijzersterke reputatie van Sanquin is er leveranciers uiteraard veel aan gelegen om het instituut als klant te hebben. Omdat Sanquin zijn marktgerichte activiteiten heeft ondergebracht in aparte bv’s, is voor iedereen duidelijk dat het volstrekt onafhankelijk opereert.
Top 2 van de wereld
„We verwerken hier dagelijks gemiddeld 9.000 tot 12.000 buizen bloed, maar van de pakweg 2900 medewerkers van Sanquin werken er slechts 34 bij NSS”, vertelt Van Weert, niet zonder trots. “Volgens de European Blood Alliance is NSS het efficiëntste screeningslaboratorium van Europa. Volgens sommigen behoort het NSS zelfs tot de top 2 van de wereld. Dat ligt niet zozeer aan de apparatuur, maar aan zaken als mensen, de aanwezige kennis en vooral aan onze it en logistiek.”
(Tekst: René Bogaarts)