Samenwerking: slaap- of pepmiddel?

Samenwerking vind ik een ‘wee’ woord. Samenwerking wordt ten onrechte als alternatief voor marktwerking neergezet. De term wordt graag gebruikt door mensen die prat gaan op hun goede bedoelingen en geen last van tegenspel willen hebben. Samenwerking als kalmeringsmiddel tegen verandering.

Maar de zorg heeft verandering juist nodig. Zonder spel en tegenspel komt die er niet. Samenwerking kan zelfs tot doel hebben om gezamenlijk het algemeen belang te frustreren. Dan is het samenspannen. Daar we geneigd zijn om in de zorg van goede bedoelingen uit te gaan, kost het wat moeite om de grens tussen samenwerken en samenspannen duidelijk te zien.

Dit alles wil echter niet zeggen dat ik geloof in een oorlog van allen tegen allen op de zorgmarkt. Helemaal niet zelfs. Marktpartijen kunnen wel degelijk samenwerken zolang de verschillende belangen maar goed in beeld blijven en we er transparant mee omgaan. Heldere en stabiele spelregels helpen daarbij. Dat creëert een basis voor vertrouwen waarop je als partners verder kunt bouwen. Met langdurige overeenkomsten in plaats van hijgerige opportunistische contracten. Als we dát met samenwerking bedoelen, dan is het goed.

Netwerk van zinnige zorg

Partnerships op basis van wederzijds vertrouwen vormen een steviger fundament voor verandering dan samenwerking om de status quo te koesteren. En dat hebben we hard nodig om het hoofd te bieden aan de uitdagingen waar de sector voor staat. Rigoureuze verandering zelfs, anders wordt de zorg onbetaalbaar. Nu is hét moment ervoor. Door de coronacrisis is de zorg in beweging gekomen. De reguliere zorg viel nagenoeg stil. Een deel is verdampt; soms met gezondheidsschade als gevolg, maar veel verdampte zorg had gewoon geen meerwaarde. Een ander deel van die weggevallen zorg bleek, dankzij tal van innovaties, op afstand te kunnen plaatsvinden. Die beweging moeten we benutten om een andere koers in te zetten, naar het ziekenhuis van de toekomst.

Dat is niet langer een beddenhuis, maar een datahub of kenniscentrum. De spil in een netwerk van zinnige zorg. Verschillende partijen werken als partners, maar wel zakelijk, samen. In dat centrum kom je alleen voor specialistische zorg en behandelingen. Chronische zorg, revalidatie, preventie; dat is voor partners buiten de ziekenhuismuren. Ook de patiënt kan samenwerkingspartner worden.

Momentum benutten

De eerste contouren van deze ontwikkeling tekenen zich al af. Denk aan hart- of long- patiënten die dankzij thuismonitoring meer grip op hun ziekte krijgen. Meteen hun specialist kunnen benaderen als dat nodig is, in plaats van te moeten wachten op een controleafspraak op een willekeurige plek (een ‘H’ met een volle parkeergarage en overbelaste specialist) en willekeurig moment (nou ja, een moment dat optimaal is voor de kassa van ‘H’ maar niets te maken heeft met de zorgvraag van de patiënt). Maar juist innovaties zoals deze dreigen te verdwijnen als ziekenhuizen weer overschakelen op business as usual . Dan wordt er opnieuw gedacht vanuit omzet en volume in plaats vanuit de patiënt. Zo raakt het ziekenhuis van de toekomst weer uit zicht.

Daarom mogen we het huidige momentum niet verloren laten gaan. Niet teruggaan naar het oude businessmodel maar inzetten op een nieuw model. Dat kan als alle partners in zorg de schouders eronder zetten en competitief – vooruit, ik gebruik het toch – samenwerken. Niet als slaapmiddel om te houden wat we hebben, maar als pepmiddel voor zorgvernieuwing.

XTR branded content is de commerciële content op nrc.nl. De inhoud valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van NRC.