:format(webp)/s3/static.nrc.nl/advertenties/files/2020/03/dubbelinterview-1200x800srgb.jpg)
Laten we bij de zorg uitgaan van het individu en dus geen generieke behandeling geven maar gepersonaliseerde zorg aanbieden. Het is de boodschap van de Stichting Personalised Healthcare Catalyst. Zij gaf zorgadviesbureau Gupta Strategists de opdracht uit te zoeken wat de barrières zijn om gepersonaliseerde zorg door middel van precisiegeneeskunde te versnellen. Deze studie vormt de ‘brandstof ’ voor het gesprek tussen Boersma en Van Haarlem. Het Amerikaanse MIT Technology Review benoemde eind februari 2020 personalised medicine als een belangrijke doorbraaktechnologie voor de komende jaren. Ook Van Haarlem ziet een oneindig grote potentie in precision medicine . Toch sluit hij zijn zin af met een ferme ‘maar’. Net als Boersma ziet hij het belang ervan in om op het juiste moment, aan de juiste patiënt, de juiste zorg aan te bieden. Boersma vult daarbij aan dat daardoor onder- en overbehandeling worden voorkomen: „Het geld wordt doelmatiger besteed.”
DNA-paspoort
De scepsis van Van Haarlem zit in de systeemstructuur van de Nederlandse zorg: een ecosysteem met relatief weinig prikkels voor vernieuwing en innovatie. Om daar iets aan te doen, is ONVZ de enige zorgverzekeraar die farmacogenetisch onderzoek vergoedt. Voor de bestuursvoorzitter is het een manier om een lans te breken voor een aanpassing van het ecosysteem aan de toekomst. „Met dit type onderzoek kunnen we er beter achter komen of een voorgeschreven geneesmiddel wel werkt en welke dosis dan het beste is.”
Het maken van een zogenoemd DNA-paspoort is met de huidige technologie in principe eenvoudig. „Waarom zou je het dan niet doen?” vindt Van Haarlem. „Bijvoorbeeld diabetes type 2 is beter te voorkomen en te beheersen als je vroegtijdig met de resultaten van DNA-onderzoek risico’s in kaart kunt brengen en gericht kunt behandelen, op basis van de juiste medicatie.”
Langer leven
Door brede inzet van technologieën die nu al beschikbaar zijn, kunnen we drie tot zeven levensjaren in goede gezondheid winnen, zo luidt de conclusie van Gupta. Van
Haarlem: „Alhoewel we weten dat technologische vooruitgang kan leiden tot een forse ziektelastdaling, is de inzet van nieuwe diagnostische technologieën op landelijk niveau nog bescheiden. Dit heeft er onder meer mee te maken dat deze vorm van onderzoek nog niet is opgenomen in het basispakket en dus niet collectief wordt gefinancierd.”
Boersma zegt dat samenwerking tussen zorgpartijen nodig is om het gezondheidszorgsysteem klaar te maken voor behandeling op basis van individuele kenmerken. Een mooie stap is de Initiatiefnota over urgentie invoering uitgebreid persoonlijk profiel die drie Kamerleden begin februari 2020 naar de Tweede Kamer stuurden. „Hierin dringen zij erop aan om, voorafgaand aan een behandelbeslissing, een uitgebreide DNA-test voor iedere patiënt met kanker beschikbaar te stellen. Op basis van de testuitslag kunnen we de patiënten van ‘vandaag’ optimaal behandelen en door data vast te leggen en te monitoren kunnen we in de toekomst nog beter voorspellen welke patiënt baat heeft bij welke zorg.”
De meerwaarde van diagnostiek
Data vormen de nieuwe grondstof voor de zorg, dat staat voor Van Haarlem en Boersma als een paal boven water. Maar hoe gaan we de inzet ervan betalen? Het sleutelwoord hierbij is herverdelen. Op dit moment lopen er projecten waarbij partijen hieraan samen, over de grenzen van zorgdisciplines heen, invulling geven, aldus Boersma.
Beiden geven aan dat er meer ruimte moet komen voor diagnostiek als wezenlijk onderdeel van een zorgvraag. Van Haarlem: „Diagnostiek wordt nog te vaak gezien als onlosmakelijk onderdeel van een behandeling en niet als een separate, op zichzelf staande zorgprestatie. Daarmee worden het belang en de meerwaarde van diagnostiek onderschat. Wij nemen dit mee bij onze zorginkoop en de invulling van onze dekkingen. Daarnaast vragen wij aandacht hiervoor bij de ontwikkeling van nieuwe bekostigingssystemen voor de zorg.”
Tekst: Eduard Voorn