‘Ik had het gevoel zelf bij te dragen aan mijn herstel’

Een operatie is vaak een zware belasting voor lichaam en geest. ‘Je doet een jas uit’ is niet voor niets een vaak gebruikte term van iemand die net uit de operatiekamer komt. Je levert in aan conditie en als die al niet goed is, zal het herstel zwaarder zijn en langer duren. Bij een goed uithoudingsvermogen is de kans op complicaties en bijwerkingen van een behandeling kleiner, en gaat het herstel vlotter, zo zijn de uitgangspunten van de zogeheten prehabilitatie.

Darmoperatie

Na het bevolkingsonderzoek darmkanker en een vervolgonderzoek bleek Els Weijtens een tumor in haar dikke darm te hebben. Het is best een zware operatie van 2,5 uur, begint ze het gesprek. “Ze moeten door je buik heen om 20 centimeter darm eruit te halen.”
Els werd door het Máxima Medisch Centrum (MMC) gevraagd aan het prehabilitatieprogramma mee te doen. De wachttijd voor een darmoperatie is gemiddeld vijf weken; deze tijd wordt in Veldhoven gebruikt voor het fitheidsprogramma.
Het trainingstraject naar die operatie toe is best pittig, zegt Els: “Ik ging een maand lang driemaal per week naar de sportschool in het ziekenhuis. Bij een fysiotherapeut volgde ik een fiets- en krachttraining die speciaal voor mij was opgesteld. Hoewel ik zelf al veel sport, moest ik echt wel een tandje bijzetten, vooral omdat het in die weken stap voor stap zwaarder werd gemaakt. Het doel was het versterken van mijn spiermassa en die nam in vier weken echt toe, maar ook mijn uithoudingsvermogen ging vooruit. Het was leuk om te doen, vooral omdat het personeel ook enthousiast was. Ze vertelden over het onderzoek, maakten altijd een praatje en bleven antwoord geven op mijn oneindige lijst met vragen.”
Els voelde zich op wat misselijkheid na erg goed na de operatie. “Ik mocht meteen alles eten en drinken. Ook werd ik gestimuleerd uit bed te komen. Dus ik wandelde de volgende dag al over de gang. Iedereen was enthousiast over mijn spoedige herstel. Dat stimuleerde me ook om door te gaan.”

Eetpatroon

Het eetpatroon van Els werd in de aanloop naar de operatie ook bekeken. “Ik besprak met een diëtist mijn voeding. Ik moest gedurende het sporttraject ook multivitaminen, vitamine D en eiwitshakes nemen.”
Deze laatste waren noodzakelijk voor het herstel van de spieren, aldus Els, “maar heel vies, dus vaak sloeg ik ze stiekem over.”
Ze vond het leuk om te doen. “Afgelopen jaar was een moeilijk jaar voor mij. Er zijn mij een aantal verdrietige dingen overkomen waar ik totaal geen invloed op heb gehad.
Meedoen aan dit onderzoek voelde als iets waar ik wel invloed op had. Door hard te sporten kon ik misschien een bijdrage leveren aan een spoedig herstel. Dat voelde goed. Dat maakte me sterk en blij.”
Voordat Els begon aan het programma, was er een nulmeting op spiermassa en conditie.
“Er werden allerlei metingen en tests gedaan. Ook moest ik fietsen met een zuurstofmasker op voor het meten van de longinhoud. Een maand na mijn operatie was mijn conditie beter dan toen ik begon aan de training van vier weken. Het herstel verliep goed. Twee maanden na de operatie werd ik weer gecontroleerd. Hoewel ik de eerste zes weken na de operatie niet mocht sporten en tillen, maar alleen wandelen, was mijn conditie zelfs nog beter dan voordat ik met het sportprogramma meedeed.”

Fit voor een operatie

Het prehabilitatieprogramma van het Máxima MC (MMC) bestaat uit een combinatie van conditie- en krachttraining, voedingsondersteuning, psychologische hulp en indien nodig een stoppen-met-roken-traject. Doel van prehabiliteren is om het lichaam een voorsprong te geven, waardoor het herstel na de ingreep vlotter verloopt en de kans op complicaties kleiner wordt.
In MMC is men al een tijd intensief bezig met prehabilitatie bij patiënten met darmkanker. Regelmatig bezoeken artsen uit binnen- en buitenland het ziekenhuis om te leren van deze aanpak. Volgens het MMC zijn patiënten die hebben deelgenomen enthousiast en hebben ze ongeveer 15 procent aan conditie en kracht gewonnen. Vele zorgprofessionals werken hiervoor intensief samen: chirurgen, maag-darm-leverziekten- artsen, diëtisten, fysiotherapeuten, sportartsen, anesthesiologen, psychologen, casemanagers, verpleegkundigen en onderzoekers. Momenteel wordt het programma uitgebreid naar andere oncologische zorgtrajecten als longkanker.
Vanuit MMC loopt onder leiding van chirurg dr. Gerrit Slooter een wereldwijde studie naar prehabilitatie voor darmkankeringrepen. Deze studie wordt mogelijk gemaakt door KWF Kankerbestrijding. Er doen meer dan zevenhonderd patiënten aan mee in ziekenhuizen uit Nederland, Montréal, Kopenhagen, Ferrara en Barcelona. Het doel is om voldoende wetenschappelijk bewijs te verzamelen om prehabilitatie te kunnen aanbieden op grote schaal.
Tekst: Eduard Voorn

XTR branded content is de commerciële content op nrc.nl. De inhoud valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van NRC.