Het positieve effect van de Zitplaatszoeker

„We dachten aanvankelijk dat ‘te volle treinen’ het grote probleem van de NS was”, blikt Herman Jan Carmiggelt terug. Bij PA Consulting richt hij zich als partner op digital innovation & transformation, en de NS had hem in 2018 gevraagd om een brainstormsessie te leiden. „Maar al snel merkten we dat de treinen helemaal niet te vol zaten, maar dat de verdeling van de passagiers over de treinstellen scheef verdeeld was. Dát was dus het echte probleem.”

Positieve energie

„Voor ons was dat wel een aha-moment”, vervolgt hij. „Tijdens die eerste verkenning ging onze aandacht ook meteen uit naar de gewichtssensoren in het spoor, die met een mobiel netwerk verbonden zijn. We beseften al snel dat die toepassing van het internet of things ook een belangrijke rol zou kunnen spelen om het probleem van de ongelijke passagiersverdeling op te lossen. Want als je weet hoe zwaar een treinstel is, kun je een goede inschatting maken van de reizigersverdeling. Dat inzicht zorgde meteen voor veel positieve energie.”

Meedenken

Vaak zie je dat een kansrijk idee in een klein innovatieclubje verder uitgewerkt wordt. Veel bedrijven en organisaties kiezen er zelfs voor om daar een aparte startup voor op te richten, die van de rest van de organisatie wordt losgekoppeld. „Dat wilden wij juist niet!” reageert Geert van der Hoek, director of data, innovation & analytics bij de NS. „Al snel besloten we om ook de rest van de organisatie mee te laten denken over nieuwe manieren om onze dienstverlening te verbeteren.”

Gebruikmaken van expertise

„En ja, dat zorgt ook voor gedoe”, zegt hij openhartig. „Als je iedereen laat meedenken en meepraten, duurt het voortraject wat langer. Soms is dat best frustrerend. Maar het is wel prettig om in een vroeg stadium al gebruik te kunnen maken van alle expertise die in dit bedrijf aanwezig is. Uiteindelijk wordt een idee daar alleen maar sterker van. Bovendien zorgen we er zo voor dat innovatie echt van iedereen wordt.”

Lovende reacties

De NS lanceerde in 2019 de Zitplaatszoeker, een app die met kleuren aangeeft in welk treinstel er nog voldoende plek is. Heel gebruiksvriendelijk én effectief. Dat zorgde niet alleen voor lovende reacties van treinreizigers en veel positieve publiciteit, maar ook voor een groot gevoel van trots binnen de NS.

De Innovatiefabriek

Dat smaakte naar meer. Dus richtte de NS datzelfde jaar een eigen Innovatiefabriek op. Dat is een digitale omgeving waar medewerkers hun innovatieve ideeën kunnen delen en die vervolgens met de nodige hulp van experts verder kunnen uitwerken. Hier binnen zijn er al veel nieuwe oplossingen ontwikkeld. De drukte-indicator bijvoorbeeld. Die tool bestond al langer, maar wordt tijdens de huidige coronapandemie vooral ingezet om te checken wanneer het te druk wordt om nog voldoende afstand van elkaar te kunnen houden.

Continue verbetering

De NS wil ook gebruik gaan maken van technologie die het mogelijk maakt om de drukte op korte termijn beter te voorspellen. Bijvoorbeeld met behulp van Lidar, een radarsysteem dat gebruikmaakt van laserlicht. Of met behulp van andere databronnen, zoals informatie over het CO₂-gehalte in een trein. Dit wordt overigens nu al gemeten om het klimaat in een treinstel te monitoren.

The next digital

„Technologisch is er steeds meer mogelijk. Zo zijn we ook al aan het nadenken over een toekomstige versie van de Zitplaatszoeker”, zegt Carmiggelt. „Dat is dan geen app meer, maar een met data aangestuurd lichtsysteem op stations. Treinreizigers zien dan direct aan de kleur van een treinstel of daar nog genoeg plek is. Zonder scherm dus. We noemen dat the next digital.”

In het hart van het bedrijf

Zodra het weer mogelijk is om in een kantooromgeving samen te werken, krijgt de Innovatiefabriek ook een fysieke ruimte. Die ruimte is al zo goed als klaar en bevindt zich op het hoofdkantoor in Utrecht, pal naast de kantine. „In het hart van het bedrijf dus”, benadrukt Carmiggelt. „Dat vind ik ook heel veelzeggend.”

Tekst: Menno de Boer

XTR branded content is de commerciële content op nrc.nl. De inhoud valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van NRC.