Minder conflicten en betere relaties: zeker nú van belang

In vijf stappen leren je behoeftes minder slordig te uiten.

Het thuis werken kan een vruchtbare bodem zijn voor frustraties en irritaties: dichter op elkaar thuis, waar iedereen een nieuwe routine moet vinden. En op afstand van collega’s, waardoor je minder gemakkelijk even kunt afstemmen. En tegelijkertijd zijn we misschien ook nog eens wat zorgelijker, over onze ouders, de toekomst, de financiën. Ik heb er het materiaal van geweldloze communicatie weer eens bij gepakt, van de gerenommeerde Marshall Rosenberg. In dit artikel kun je lezen hoe je kunt voorkomen dat je telkens weer om dezelfde dingen (soms jarenlang) boos bent, gewoon omdat je je behoeftes niet handig uit. In vijf stappen valt er verrassend veel winst te behalen.

1. Probeer je behoefte scherp te krijgen.
We zeggen vaak dingen tegen anderen, zonder dat we ons bewust zijn van onze eigen behoefte daarbij. Als je het ons zou vragen zullen we regelmatig zeggen: “nou zomaar, ik moest het gewoon even kwijt”. Maar als we dieper spitten, blijkt dat er wel altijd een behoefte aan ten grondslag ligt. Bijvoorbeeld: begrip krijgen. Of een eerlijk oordeel van de ander. Of een bepaalde actie, die hij/zij zou ondernemen.
Voorbeeld:

• “Ik heb echt een hekel aan al die conference calls, ik word er doodmoe van”, zeg je tegen je partner.
• Jouw achterliggende behoefte is wellicht: begrip, empathie. Een partner die bevestigt dat hij/zij het zich kan voorstellen, even met je meezucht, kan al helemaal genoeg zijn. Maar misschien wil je wel dat je partner de boodschappen gaat doen in jouw plaats, of je rug masseert, je een kopje thee geeft, met je meedenkt over hoe anders. Kortom, dat er actie genomen wordt door hem of haar. Ook zonder dat we die behoefte scherp kunnen benoemen, zijn er vaak onbewuste verwachtingen en kan het tot een verslechtering van de relatie leiden als niets gebeurt.

2. Uit je behoefte helder
Vaak uiten we onze behoeften nogal impliciet.
Een voorbeeld:

“Ik maak hier altijd de notulen, bel iedereen na voor de to-do lijstjes, heb daarbij altijd met heel veel gezeur en smoezen van mensen te maken gehad, ik ben daar vaak helemaal gek van geworden en heb bovendien mijn eigen werk vaak in het weekend moeten afmaken. Zouden jullie nu misschien eens éven wat meer kunnen meewerken?”

Een dergelijke verzuchting is ook gemakkelijk te vertalen naar het huishouden: ”Ik doe altijd dit en dat, zou je dan tenminste niet zo asociaal kunnen doen?”.

Een dergelijk klagelijk verzoek roept vaak eerder weerstand op, dan begrip. Het idee dat je best meer -aandacht, medewerking, erkenning - verdient, roept vaak vooral een negatieve sfeer op. Voorkom dat je zo lang zegeltjes plakt en gefrustreerd raakt, maar uit je behoefte eerder en helderder.

“Ik heb vorige keer de notulen gemaakt, ik zou graag willen dat we dat in toerbeurt doen”.

3. Meld je verzoek constructief, voorkom dat je de ander diagnosticeert of bekritiseert
Misschien is dit nog wel het lastigste aspect: we zijn zo gewend om de ander te veroordelen, soms met harde woorden, terwijl dit vrijwel altijd direct tot een tegenaanval zal leiden. Soms meer onderhuids, maar ook dan zal de ander meer bezig zijn met zelfverdediging, dan met het proberen te snappen wat jouw behoefte is.

“Jullie zijn zo ontzettend lui, ruim toch eens die rommel op”. (Leidt bij pubers direct tot de tegenaanval: “Hoezo, jij laat toch ook je schoenen daar staan?”, “Jij wou toch kinderen?”)

“Jullie komen iedereen keer op het allerlaatst met wijzigingen, je kunt toch zelf ook zien dat het bijna de deur uit moet”.

“Je bent een narcist/autist/egoïst en daarom laat je me helemaal geen ruimte.”

Enfin, soms subtiel, soms heel direct: veel behoeften worden verpakt in diagnoses van de ander. Mogelijk geeft het plakken van een label iets van neutraliteit en voelen we ons minder kwetsbaar, maar tot een oplossing leidt het zelden.

4. Koppel het aan je eigen behoefte.
Neem verantwoordelijk voor je gevoel, leg het niet bij de ander. En leg het uit. Het helpt enorm als je het gewoon bij jezelf houdt; aangeeft wat jouw belang is. ‘Ik zou graag willen dat jij je boeken opruimt, want ik wil graag de tafel schoon hebben als we gaan eten”.

“Vorige keer moest ik iedereen op het laatst afbellen, dat vond ik echt vervelend om te doen. Ik zou willen dat we het nu op tijd aangeven als het overleg mogelijk niet door kan gaan”.

5. Probeer de behoeften van de ander ook te begrijpen.
Anderen zullen dezelfde fouten maken en misschien nog wel erger dan wijzelf. De kunst is om niet direct zelf weer je goede voornemens te laten varen als de ander kritisch/aanvallend is, of een stempel op jou plakt. Het vergt veel zelfbeheersing (echt lastig, ervaar ik zelf ook) om dan de behoefte van de ander te achterhalen, door erop door te vragen in plaats van in de verdediging te gaan.

Karel: “Kun je nu eindelijk eens die spullen weghalen?”

De ideale reactie zou (bijvoorbeeld) zijn.
Bep: “Ik begrijp dat je je ergert aan mijn spullen hier. Vind je het vervelend dat ze hier liggen, omdat jij hier middags wilt werken?”

Karel: “Ja natuurlijk, ik word er gestoord van. Ik heb al van alles opgeruimd en dan wil ik ook niet nog eens jouw troep moeten opruimen.”

Bep: “Dus je vindt eigenlijk dat je al teveel moet opruimen, begrijp ik dat goed?”

Karel: “Ja klopt, die verdeling die we hebben gemaakt dat ik opruim en jij kookt, pakt gewoon helemaal niet lekker uit voor mij. Ik ben constant bezig”.

Bep: “Zou het goed zijn eens te kijken naar onze verdeling?”

Valkuil: niet zelf geraakt worden als de ander onredelijk klinkt of je aanvalt, is iets dat niet vanzelf gaat. Ik merk dat het werkt als een oud tentzeil in de regen: een tijdje gaat het goed en dan opeens lekt de boel door en reageer ik alsnog gekwetst. Maar dat wetende valt er wel op te trainen.

Gezelliger in quarantaine en daarna
We communiceren vaak nogal onhandig of slordig over onze behoeften. We gebruiken onbewust vaak onnodig zware middelen. Hierdoor lopen zaken uit de hand en kunnen relaties blijvend verstoord worden. Of niet echt verstoord, maar gewoon een beetje onprettiger dan nodig. Met onze geliefden, maar ook met collega’s. Met deze stappen kunnen we op een nuchtere manier de relatie verbeteren en veel onnodige conflicten voorkomen.

Een link naar de uitgebreide versie van dit artikel, met ook een aantal valkuilen.

Over Ester de Bruine (@esterdebruine)
Onderwijskundige en psycholoog Ester de Bruine (1961) werkte als HR professional, docent aan de Hogeschool, consultant en manager. In 2012 startte zij de Loopbaanonderhoudsgroep. Vanuit haar kantoor tegenover Rotterdam CS coacht zij managers en professionals bij het werken aan hun eigen onderhoud. Doel is hen te helpen nú op hun best te zijn en ook in de toekomst met plezier en succes te werken. Zij is gespecialiseerd in stress-en burn-outklacten. Daarnaast werkt zij als vrijwillig arbeidscoach voor Vluchtelingenwerk. Zij schreef meerdere loopbaanboeken in een down-to-earth stijl.

XTR branded content is de commerciële content op nrc.nl. De inhoud valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van NRC.