Mijn nieuws Podcasts Digitale krant

Theo Toebosch

Meer van Theo Toebosch

Reportage Beeldende kunst

Milanees paradijs voor Etruskische en moderne kunst – maar soms met omstreden herkomst

In een Milanees stadspaleis opende het verzamelaarsechtpaar Lucio en Giovanna Rovati een museum voor Etruskische en moderne kunst.
Archeologie

Op het Romeinse fort bij Bunnik kwam hoog bezoek

Bij Bunnik ligt een van de grootste Romeinse forten van Nederland. Maar goed onderzoek is er nooit naar gedaan.
De laatste bladzijde

David Fontijn (1971-2023): een rebel van de zachtaardige soort

„We zijn niet alleen voor onszelf geboren”, schreef archeoloog en hoogleraar David Fontijn in een afscheid aan vrienden.
Archeologie

Archeologische rijksmonumenten worden bedreigd door dieren en rovers. Hoe lang worden monumenten eigenlijk bewaard?

Het is slecht gesteld met flink wat van de Nederlandse archeologische rijksmonumenten. Is opgraven dan niet beter? „Je kunt het vergelijken met een wijnkelder.
Archeologie

Man met metaaldetector vindt middeleeuwse goudschat in Noord-Holland

De voorwerpen „laten zien dat mensen in Noord-Holland rond het jaar 1000 contacten hadden op het hoogste niveau”.
wetenschap tips

Sicilië ligt op een kruispunt van handel, cultuur en oorlog

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: Dirk Vlasblom schreef een geschiedenis van Sicilië.
Interview Anne-Lise Bobeldijk | historicus

De geschiedenis van een dorp in Wit-Rusland is vervlochten met terreur van twee kanten

Eerst Stalin, toen Hitler en daarna weer Stalin. Anne-Lise Bobeldijk onderzocht de terreurdaden in een Wit-Russisch dorpje.
Archeologie

Museum Allard Pierson wil herkomst doorlichten van hele collectie

Erfgoedmuseum Allard Pierson wil schoon schip maken. Welke stukken zijn illegaal verworven?
Spitfire

Drie amateurgravers vonden brokstukken van een WOII-vliegtuig – en werden veroordeeld voor diefstal

In 1944 stortte een Brits jachtvliegtuig neer bij Meerlo. Drie amateurgravers haalden in de bodem belande brokstukken in 2018 naar boven. En toen sloeg de erfgoed-inspectie alarm.
Oudheid

Bijzondere aanwinst voor Rijksmuseum van Oudheden: ‘Hiermee kunnen we ons meten met New York en Londen’

Het Rijksmuseum van Oudheden heeft een collectie verworven van cameeën.
Interview Daniëlle Slootjes

‘In de oude geschiedenis gaan tijdbalken voorbij aan de ervaringen van mensen’

Daniëlle Slootjes hoogleraar oude geschiedenis Traditionele chronologieën zorgen voor verkokering en „een beperkt zicht op de antieke wereld”: alleen de elite komt in beeld.
Water

De Romeinen bedachten een simpele oplossing om een overstroming te voorkomen

Water is onmisbaar. Soms is er te veel van, soms te weinig. Op zoek naar de wetenschap in en om het water. Aflevering 6: Romeins watermanagement .
Podcast

Hoe de ‘koning der grafrovers’ werd opgepakt in Delft

Vanaf de redactie van NRC vertellen we je elke dag het verhaal van vandaag. Deze week laten we de voorpagina's even los en hoor je verhalen die je de hele zomer kunt luisteren.
Archeologie

Een van de compleetst bewaard gebleven Romeinse tempels in Noordwest-Europa gevonden bij het Gelderse Herwen

Bij Herwen, aan de Rijn, bij de Duitse grens, is een grote Romeinse tempel gevonden. Rondom de restanten van het gebouw troffen archeologen 30.000 voorwerpen aan.
Geschiedenis

De Middeleeuwen zijn onleesbaar geworden

Om de Middeleeuwen te bestuderen, moet je oude handschriften kunnen lezen en oorkonden begrijpen. Maar in Nederland beheerst bijna niemand meer zulke specialismen.
Tweede Wereldoorlog

Na 78 jaar is het onderduikershol weer gevonden: ‘Ik wil gewoon weten waar ik heb gezeten’

Met archeologische technieken is de plek gevonden waar de nu 83-jarige Jits van Straten in de oorlog verborgen zat.
Reportage Archeologie

Met troffels, zeven en meetlinten zoeken de bewoners van het Brabantse Schijndel naar de oorsprong van hun eigen dorp

In Schijndel graven inwoners samen met archeologen naar de oorsprong van het dorp.
Archeologie

De Vallei der Gevallenen is het ‘verborgen verhaal’ in Franco’s dictatoriale regime

Onder de Spaanse dictator Franco verrichtten veel politieke gevangenen dwangarbeid. Hun families leefden vaak vlakbij, in primitieve hutten, „een plek waar gezinnen samen konden…
Reportage Kunstsmokkel

Hoe een Nederlandse kunstrechercheur de ‘koning der grafrovers’ te pakken kreeg

Dit najaar dook een beroemde en bejaarde Italiaanse smokkelaar van oudheden zomaar op in Delft. Plots was het aan een Nederlandse kunstrechercheur om de illustere Raffaele…
Archeologie

Oudste graf van Nederland, bij Haps, is van bijna tienduizend jaar geleden

Archeologen hebben het tot nu toe oudste graf van Nederland ontdekt. Het gaat om een kleine kuil bij het Noord-Brabantse Haps, waarin bijna tienduizend jaar geleden de…
Archeologie

Oudste Nederlandse graf is bijna tienduizend jaar geleden gedolven

De kuil met crematieresten in Noord-Brabant was bijna niet ontdekt. „Er was slechts een lichte verkleuring te zien.”
Archeologie

Twentse muntschat gevonden dankzij hobbyarcheologen

In Twente gevonden munten en sieraden dateren uit de 6de en 7de eeuw. Hobbyarcheologen zochten er met een metaaldetector.
Raad voor Cultuur

Raad voor Cultuur: ‘Richt nationaal onderzoekscentrum voor archeologie op’

De decentralisatie in de archeologie is „te ver doorgeschoten”, luidt een advies over de Erfgoedwet.
Reportage Beeldende kunst

Het grootste oorlogsmonument van Europa op een brug bij Nijmegen herdenkt de geallieerde oversteek in 1944

Op de brug De Oversteek over de Waal bij Nijmegen vormt het lichtkunstwerk ‘Lights Crossing’ al acht jaar het grootste oorlogsmonument van Europa.
Archeologie

Onverwacht grote middeleeuwse sluis gevonden bij Monnickendam

Bij de bouw van een nieuw gemaal werden „enorme houten balken” ontdekt, restanten van een sluis die in de 17de eeuw buiten gebruik is gesteld.
Ophef

Stampei om een gesmolten stad bij de Dode Zee

Hebben Amerikaanse christenen dan echt het bijbelse Sodom gevonden? Andere wetenschappers geloven er niks van.
Boek

De oorlog blijven herinneren

Ruurd Kok trekt langs bekende en onbekende Nederlandse oorlogsmonumenten.
Beeldende kunst

Een veelzijdig kunstenfestival in een totaal afgelegen Italiaans bergdorpje

Jaarlijks organiseert het verlaten Italiaanse grensdorpje Topolò zestien dagen lang een festival met kunst, film en muziek. Een ideale plek voor openbare kunst.
Archeologie

Een houten bed voor de centurio

Bij het Romeinse fort in Velsen zijn honderden houten voorwerpen gevonden. Ze tonen dat Romeinse officieren in luxe leefden.
Archieven

Computer gevoerd met kilometers handschrift

Archieven hebben vele kilometers aan handgeschreven teksten. Computers kunnen die steeds beter lezen.
Archeologie

Leids museum geeft vaas terug aan Italië

Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden kocht in 1988 een vaas van een man die goede contacten had met de illegale handel.
Ophef

Romeins lichaamsdeel voor Kim Kardashian

De Amerikaanse beroemdheid zou een antiek Romeins beeld het land hebben willen binnensmokkelen.
Reportage Archeologie

Een Romeins legioen bij de N206

Tot verrassing van de archeologen is bij Valkenburg (ZH) een enorm Romeins legioenskamp opgegraven. Waarschijnlijk werd het gebruikt door de invasiemacht waarmee keizer Claudius…
Interview Wim Kemme | archeoloog

‘Ik leerde anders met bronnen om te gaan’

Archeologen zijn geneigd om uit bronnen alleen datgene te pikken wat in hun visie past, zegt Wim Kemme.
Archeologie

Oudste Nederlandse melk ontdekt: 6.100 jaar oud

In de Alblasserwaard kookte iemand rond 4100 voor Christus melk in een pot, blijkt uit resten op scherven van aardewerk. Het is het oudste bewijs voor zuivelgebruik in Nederland.
Archeologie

Illegale vaas in collectie van Allard Pierson museum

In de collectie van de Universiteit van Amsterdam bevindt zich een vaas die ooit illegaal is opgegraven en verhandeld.
Archeologie

Verdachte achtergrond: dubieuze objecten in museum Allard Pierson

Veel archeologische musea maken nauwelijks duidelijk hoe hun collectie tot stand is gekomen. Ook het Allard Pierson in Amsterdam niet.
Archeologie

Bijltjes en ringen om in de Bronstijd mee te betalen

Geldstukken lijken op elkaar. Zijn de bundeltjes met ringen en bijltjes uit de Vroege Bronstijd daarom geldstukken? Ja, zo blijkt.
Gletsjers

De laatste gletsjers geven hun schatten vrij

Hoge bergen met sneeuw en ijs waren voor vroege mensen geen onoverkomelijke hindernissen. Uit smeltende gletsjers komen resten van hun verblijf naar boven.
WOII

De laatste stop voor Auschwitz

Bijna tienduizend mannen die in treinen zaten naar vernietigingskamp Auschwitz, moesten al eerder uitstappen. Zij werden dwangarbeider.
Archeologie

Oudste Nederlandse dwarsfluit speelt ‘als kus uit de zestiende eeuw’

In een gezonken zeilschip in het Markermeer is de oudste dwarsfluit van Nederland gevonden. Mogelijk was het instrument van een huurling.
Interview Yftinus van Popta | maritiem archeoloog

‘Het Zuiderzee-eiland Urk is eigenlijk een boerendorp’

Door tal van bronnen te combineren, kon Yftinus van Popta reconstrueren dat Urk en Schokland vroeger groter waren dan nu.
Archeologie

Vier verdronken dorpen Noordoostpolder teruggevonden

Door archeologisch speurwerk heeft Yftinus van Popta verdronken dorpen in de Noordoostpolder gelokaliseerd.
Geschiedenis

Latijnse teksten hielpen Mussolini zijn fascistische gedachtegoed te verankeren

Zelf beheerste hij het Latijn niet, maar de fascistische dictator Benito Mussolini vond de taal wel passen bij zijn tijd.
Archeologie

‘Mijnenveger’ in Oostzee blijkt 17de-eeuw Hollands handelsschip

De handel met Oostzeelanden was eeuwenlang van groot belang voor Nederland. Onlangs is weer een gezonken schip gevonden.
Reportage Archeologie

Zoeken naar een verdronken dorp in het Markermeer

De bewoners van het dorp Etersheim verloren rond 1630 de strijd tegen het water. Archeologen zoeken nu naar resten ervan.
WOII

Alle Duitsers moesten hun bezit inleveren

Na de bevrijding werden de bezittingen geconfisqueerd van alle Duitsers die in Nederland woonden. Zij waren tot vijand verklaard.
Archeologie

Amateurspeurders vinden tienduizenden bodemschatten

In de database PAN zijn in vier jaar tijd 50.000 archeologische objecten ingevoerd, gevonden door liefhebbers met metaaldetectoren.
Interview Armenië

Beuken en rammen naar de oude steentijd in Armenië

Archeologen moeten afzien in de Kaukasus. Yannick Raczynski-Henk vertelt over zijn onderzoek naar de steentijd.
Archeologie

De holocaust die nog bestaat in de bodem

Monumenten voor concentratiekampen vernietigen soms de sporen van dat kamp die nog steeds in de grond zitten.
Archeologie

Teherans afval geeft armoede en geheime prostitutie bloot

Afvalcontainers op straat geven prijs hoe bewoners leven. In Teheran werden zo patronen van prostitutie zichtbaar.
Oudheid

Het verdwenen vertrouwen in de papyruspaus

De Amerikaanse kenner van papyrusteksten Dirk Obbink is in korte tijd van zijn voetstuk gevallen. Zijn positie in Oxford is hij voorlopig kwijt. Hij zat zelfs in de cel.
Archeologie

Twee oudheden in beslag genomen op kunstbeurs Tefaf

Een Romeins hoofd en een Egyptische vaas hadden een verdachte herkomst. Mogelijk zijn ze ooit illegaal opgegraven.
Tefaf

Twijfels bij Tefaf: zijn oudheden op kunstbeurs legaal?

Op kunstbeurs Tefaf wordt veel archeologische kunst aangeboden. Is dat allemaal legaal opgegraven? „In twee dagen onderzoeken we alleen de kwaliteit en echtheid.”
Holocaust

Erfenis van een kampbeul: 361 foto’s uit Sobibor

Historici hebben een boek uitgebracht met de fotoverzameling van plaatsvervangend kampcommandant Johann Niemann van vernietigingskamp Sobibor.
Archeologie

IJstijdjagers hadden bijzondere band met raven

In een IJstijdgrot in de Ardennen zijn 37 soorten vogels gevonden. Ze werden gegeten. Raven hadden ook symbolische waarde.
Ophef

Lastiger toegang tot archief Joodse gedeporteerden

Iedere week bespreekt de redactie wetenschap hier ophef in de wetenschap. Deze week: Het Nationaal Archief.
Archeologie

Op jacht naar afval om Amsterdam op te hogen

Amsterdam is in de loop der eeuwen opgehoogd met mest, klei, rietmatten en afval. Pas sinds de negentiende eeuw wordt zand gebruikt.
Interview archeoloog

‘Het mooiste dat ik heb opgegraven is mijn vrouw’

Tjalling Waterbolk (95) publiceert zijn memoires over zeventig jaar in het vak. „Archeologie maakt de wereld te bevatten.”
Jodenvervolging

‘Amsterdam medeverantwoordelijk voor deportatie 36.000 mensen’

De gemeente Amsterdam werkte ijverig mee, zegt onderzoeker Lion Tokkie. Dinsdag brengt hij zijn onderzoeksresultaten naar buiten.
Archeologie

Cyprus: een eigenwijs eiland vol koper

Op Cyprus gebruikten mensen voor 2400 voor Christus al koper. Het eiland was minder achtergebleven dan gedacht.
Wetenschap

De illegale handel in de grafgiften van Ny-Kau-Ptah

Hoe kwam een gestolen Egyptisch beeldje terecht op de Tefaf-beurs in Maastricht?
Archeologie

Noordzee-neanderthaler was handig met pek

Neanderthalers gebruikten werktuigen met lijm van berkenteer. Ook op een zandbank in de Noordzee is er nu een gevonden.
Archeologie

Romeins hout rot weg door geldgebrek

Nederlandse archeologen doen veel bijzondere houtvondsten. Maar door bezuinigingen is er geen plek om die te conserveren.
Archeologie

Een maand bouwen aan een prehistorisch huis. En het dan in brand steken

Wat bleef er over als in de prehistorie een huis afbrandde? In Zeewolde namen archeologen de proef op de som.
Archeologie

Hettieten hakten heilige kalender uit

Ruim 3.000 jaar oude in de rotsen uitgehakte reliëfs in Yazilikaya, in wat nu Midden-Turkije is, hadden een kalenderfunctie.
Archeologie

Tsunami luidde het sultanaat van Atjeh in

Vondsten maken aannemelijk dat een grote tsunami op Sumatra eind veertiende eeuw letterlijk ruimte maakte voor nieuwkomers.
Nieuw oud rijk

Verschijntruc: ineens is er ’n bronstijdrijk

In Europa leefden in de vroege bronstijd vooral boerende groepen. Maar een succesvolle Duitse prehistoricus beweert nu dat er een hiërarchische staat met een leger was – en dat…
Archeologie

Texels scheepswrak voer op handelsroute in Middellandse Zee

Het historische scheepswrak dat tien jaar geleden bij Texel werd gevonden, voer op een handelsroute naar de Middellandse Zee.
Recensie Tentoonstelling

In Nubië waren de piramides spitser

In het Drents Museum blijkt dat Nubië naast een Egyptische kolonie vooral ook een grootmacht was.
Archeologie

Nederland al waterland in Bronstijd

Promovendus Wouter Roessingh bestudeerde hoe boeren in het waterrijke West-Friesland leefden rond 1.500 voor Christus.
Tentoonstelling

Het hele Duitse verleden opgegraven

Bewegte Zeiten in de Gropius Bau in Berlijn is meer dan een parade van hoogtepunten van recente Duitse opgravingen.
Interview Maarten Raven

‘De beste egyptoloog is een duizendpoot’

Nederlands bekendste egyptoloog gaat met pensioen. Verwijzingen naar het Oude Egypte ziet hij overal, maar: “na veertig jaar heb ik nog steeds geen goed antwoord op de vraag hoe…
Oude handschriften

Papyrologen willen dat uitgevers zich beter wapenen tegen vervalste bijbelteksten

Na de ontdekking van valse, maar als waarachtig gepubliceerde Dode Zee-fragmenten roepen geleerden de Nederlandse uitgeverij Brill op om kritischer te worden.

Wie illegaal wil opgraven moet op Facebook zijn

Twee ‘archeo-activisten’ hebben een jaar lang facebookgroepen over illegale opgravingen gevolgd. Er wordt handel gedreven in illegaal opgegraven schatten.
Archeologie

‘Dit was een kamp van plezier’

In Austerlitz, nabij Zeist, graven archeologen de resten van een groot Frans legerkamp op.
Archeologie

Romeinse schaal was cadeautje voor Germaanse krijger

In Rijnsburg is in een Germaans graf uit de vierde eeuw een prachtige Romeinse schaal gevonden. Een diplomatiek geschenk.
Archeologie

Het dier achter het perkament

Uit perkament zijn nu eiwitten, DNA en bacteriën te isoleren. Zonder schade aan te richten. Het is een schat aan informatie.

Vervalsing van de steentijd

Ad Wouters (1917-2001) was een bekende amateur-archeoloog en groot kenner van de Steentijd. Hij liet tienduizenden vondsten na.

Mars was brons, Venus van aardewerk

Romeinse beeldjes zijn als relatiegeschenk in de lage landen verspreid. Mars, Venus en Mercurius kregen er nieuwe functies.

Rijksmuseum van Oudheden: 200 jaar graven naar schatten in de grond

Het Rijksmuseum van Oudheden werd precies 200 jaar geleden opgericht als pronkkamer voor oude cultuurschatten. Het werd de kraamkamer van de Nederlandse archeologie.

Stoere vrachtvaarder tussen Noord- en Oostzee

Het laatmiddeleeuwse vrachtschip dat in 2010 in de IJssel bij Kampen is gelicht, was een kogge.

Een baby was in de steentijd al een individu

In Nieuwegein is een 6.000 jaar oud babylijkje gevonden. Het zat onder de gebogen arm van het skelet van een jonge vrouw. Een verrassende vondst.

Tanden tonen honkvaste voorouders

Bioarcheoloog Lisette Kootker maakte dankzij muizentanden een kaart van Nederland die inzicht biedt in oude migratiestromen.
Interview

De Cananefaten stammen uit Velsen

Een Hollands volk dat in de Romeinse tijd leefde kwam niet uit Duitsland, maar van de Noordzeekust, zegt nieuw onderzoek.